Koude winter in de USA geeft hogere kolenprijs Europa

NijmegenWaar eerst werd gewaarschuwd voor een horror winter in Europa, blijkt dat de winter in de Verenigde Staten daar meer van weg heeft gehad. Er is door de lage temperaturen veel vraag naar verwarming, veelal in de vorm van elektriciteit. Hierdoor is de, vanaf 2008 zeer lage, gasprijs in de VS ook flink gestegen. De prijs van aardgas is door de schaliegas boom in de VS flink gedaald en deze prijs toename door extra vraag vormt een trendbreuk.  Er zijn ook weer kolencentrales opgestart die ten gevolge van de lage gasprijs in de mottenballen waren geplaatst, veel grote kolencentrales draaien weer volop.

Het effect is dat de afgelopen week de prijs van kolen weer naar een vier-jaar hoogtepunt is geklommen. Dit zal slechts een tijdelijk effect hebben, de wereldmarktprijs zal niet snel langdurig worden beïnvloed omdat een winter nu eenmaal niet lang duurt. Mogelijk zet dit wel een hogere bodemprijs op de wereld neer, daar voor de komende winters ook capaciteit ingekocht of gereserveerd gaat worden.

In Nederland is dankzij de flauwe winter een overschot aan gas, wat opgeslagen ligt in de buffers.

De Verenigde Staten hebben voor een totale capaciteit van 7130 MW aan nieuwe gascapaciteit gebouwd in afgelopen jaar, 2013. Daar waar in Nederland, net als overal in Europa, gascentrale hier door de lage kolenprijs uit de markt gedrukt zijn.

De VS in 2040 meer elektriciteit uit gas dan kolen

Ondanks de ongekende “shale gas bonanza”  (schaliegas goudmijn) die in de Verenigde Staten aan de gang is, zal de energie sector nog niet snel hun kapitaal intensieve installaties afschrijven en vervangen door aardgasgestookte units.

Wat is shale gas of schaliegas?

Schaliegas is niets anders dan normaal aardgas, maar het zit opgeslagen in niet gasdoorlatende grondlagen of gesteente en daarom is het lastig om uit de grond te halen. Er een een kraakproces (fracking) nodig met stoom en water onder hoge druk, waarin zand en chemicaliën aan zijn toegevoegd om na het openbreken van de grondlagen het gas de ruimte te geven om te kunnen ontsnappen. Omdat in sommige gebieden in de VS schaliegas ondiep in de grond zit, kan bij onzorgvuldig handelen gas in bovenliggende grondlagen terechtkomen.

Elektriciteitsvoorziening Verenigde staten

De VS maakte verkrijgen hun elektriciteit voornamelijk via kolencentrales. Naar verhouding werd kolen meer dan twee keer meer gebruikt als brandstof voor elektriciteit dan aardgas. Nadat de shale gas bonanza is uitgebarsten, wat de kostprijs van aardgas drastisch heeft verlaagd, is een centrale op aardgas vele malen goedkoper dan een kolencentrale.

De Energy Information Administration (EIA) 2014 outlook geeft een interessante trend weer. In 2040 wordt namelijk pas verwacht dat er meer gas dan kolen als primaire brandstof voor elektriciteit wordt gebruikt. Dan zal 35% van de stroomvoorziening in de VS wordt gerealiseerd met aardgas, tegenover 32% voor kolen. Vanuit Rusland wordt steeds aangegeven, uiteraard zeer politiek gedreven, dat de schaliegaswinning in de VS slechts tijdelijk is. Ze lijken daarbij niet te realiseren dan nu voor de schalieolie er veel schaliegas als bijproduct wordt verkregen. Gratis. Dat wordt nu op een enorme grote schaal verbrand (fakkelen) , maar per 2015 is dat niet meer toegestaan.

Kerncentrales zullen ook worden uitgefaseerd, omdat ook de gasgestookte centrales goedkoper kunnen produceren dan deze nucleaire installaties.

Prijsniveau schaliegas in VS

Het wordt voorspeld dat na 2020 de gasprijs op de Henry Hub handel zijn maximale waarde heeft gekregen. Er zal voor deze periode een kleine toename plaatsvinden, deels ook doordat schaliegas in de vorm van LNG zal worden geëxporteerd naar Asië.

Het effect van schaliegas in de USA op Shell

Shell heeft in het laatste kwartaal van 2012 verlies gemaakt op de  winning van schaliegas en olie uit teerzanden in noord Amerika. Hierbij heeft Shell vooral last van de massale Amerikaanse zoektocht naar schaliegas, waardoor een overcapaciteit is ontstaan met daling van prijzen tot gevolg.

In Amerika wordt sinds een paar jaar steeds overvloediger schaliegas gewonnen. Omdat het gas bij wet niet geëxporteerd mag worden, zijn de prijzen gekelderd. Ook de recente winning van schalieolie heeft tot een ware boom geleid, in onder meer Texas en Montana. De olie, die Amerika niet uit kan, is bijna een kwart goedkoper dan Europese olie. Dit geldt ook voor de olie uit Shells teerzanden in Canada, waardoor de winning ervan verliesgevend is geworden.

Om die reden wil Shell de komende jaren minder gas en meer olie halen uit de Amerikaanse schalielagen die het exploiteert. Ook probeert het concern het aardgas dat het al wint om te zetten in waardevollere producten, aldus topman Peter Voser donderdag bij de presentatie van de jaarcijfers in Londen.

De oliemaatschappij verwacht dat de prijzen van gas in de Verenigde Staten de komende jaren nog onder druk zullen staan. Voor olie verwacht Shell wel een herstel.

De Amerikaanse reserves van Shell moesten vanwege de lagere verkoopprijzen flink worden afgewaardeerd. Doordat ook de kosten voor de winning flink zijn gestegen, daalde de winst van het concern vorig jaar met 14 procent. Topman Peter Voser sprak van ‘tegenwind op de korte termijn’. Die tegenwind is relatief: de winst bedroeg nog altijd 26,6 miljard dollar (20 miljard euro).

Om elke geïnvesteerde dollar zo veel mogelijk te laten opbrengen, heeft Shell een aantal projecten op een lager pitje gezet. ‘We hebben met een frisse blik naar onze projectenportfolio gekeken, en daarbij een aantal harde beslissingen genomen’, zei Voser.

Niet alleen wil Shell minder gas winnen, er wordt ook gekeken naar manieren om het aardgas dat wél naar boven wordt gehaald beter te laten renderen. Dat betekent dat het vloeibaar wordt gemaakt (LNG) om het naar lucratieve markten te vervoeren (zoals Japan), en dat er olie-achtige brandstoffen van worden gemaakt (GTL) of andere chemicaliën.

Overigens gaat de zoektocht naar schaliegas door op andere plekken in de wereld, waar gas meer oplevert.

Volgens Voser was de strategische keuze voor aardgas, die Shell jaren geleden maakte, niet verkeerd. ‘Ons portfolio is bedoeld voor de komende dertig jaar. De vraag naar gas zal vóór 2030 verdubbelen. Je hebt het gewoon nodig om het licht aan te houden – of aan te doen, in de opkomende landen.’