Nog niet zo lang geleden hielden beleggers ernstig rekening met een faillissement van Gazprom. Nu klopt de aangeslagen Europese energietop juist bij het Russische staatsbedrijf aan voor hulp.
Topman Jürgen Grossmann van het Duitse energieconcern RWE leert in rap tempo de keerzijde kennen van zijn ambitieuze expansiestrategie, die twee jaar geleden culmineerde in de miljardenkoop van Essent.
Afgelopen vrijdag sprak Grossman in Parijs met zijn evenknie van Gazprom, Alexei Miller. Om gasleveranties te bespreken, volgens RWE. Maar de Russen gebruiken een ruimere formulering om de gesprekken te duiden. Zij geven aan dat er gesproken is over ‘huidige en toekomstige samenwerking’ tussen beiden.
Onbeperkt de tijd om geld te vinden
Een woordvoerster van het Russische bedrijf laat weten dit ‘nog niet’ nader te kunnen concretiseren. Het Duitse weekblad Der Spiegel wel, want het wist te melden dat Grossman de Russen zou hebben gepolst of zij bereid zijn om een aandelenbelang te nemen in RWE. Een voorheen bijna ondenkbare constructie voor de ooit zo stabiele Europese energiegrootmacht RWE, maar inmiddels een die het serieus moet overwegen.
Want de Duitsers hebben veel geld nodig en niet onbeperkt de tijd om het te vinden. Volgens zakenbank Goldman Sachs moet RWE, naast een al aangekondigd desinvesteringsprogramma van € 8 mrd ook voor € 5 mrd nieuwe aandelen uitgeven om aan het eigen doel voor de verhouding van schuld ten opzichte van operationeel resultaat (ebitda) te blijven voldoen. Topman Grossman zal begin augustus een financieel plan presenteren aan zijn raad van commissarissen.
Stekker uit kerncentrale nadelig voor RWE
Mocht Gazprom daadwerkelijk bijspringen en € 5 mrd betalen, dan krijgt het bij de huidige beurswaarde van RWE een belang van ongeveer 20% in het Duitse bedrijf. Dat zou een krachtig signaal zijn dat de machtsverhoudingen in de Europese energiesector drastisch zijn veranderd. Tot voor kort was het juist Gazprom dat gold als zwakke broeder. In 2008 had het bedrijf, waarin het Duitse EON een strategisch belang hield van bijna 5%, moeite overeind te blijven.
Maar de Noordwest-Europese energietop overat zich aan overnames, zoals die van Essent door RWE en Nuon door het Zweedse Vattenfall. Hun problemen worden nog eens verergerd door het Duitse besluit om op termijn de stekker te trekken uit de kerncentrales in het land. Dat pakt vooral nadelig uit voor RWE. Het bedrijf betaalt de komende jaren een nucleaire belasting van € 500 mln per jaar. In 2022 moeten vervolgens alle kerncentrales in het land, RWE heeft er vijf, gesloten zijn.
Gas schoner dan kolen
Bedrijven als EON, Vattenfall en vooral RWE verliezen daarmee een belangrijk deel van hun stroomopwekking. Dat moeten zij compenseren met duurdere alternatieven. Dat komt extra slecht uit, nu de kolencentrales van RWE ook al met een tanende winstgevendheid geconfronteerd worden. Deze centrales stoten namelijk veel broeikasgassen uit, waarvoor vanaf 2013 speciale rechten moeten worden aangeschaft. Gas staat als schoner alternatief daarom meer en meer in de belangstelling.
Gas is veel schoner dan kolen dus een flirt van RWE met Gazprom, de grootste gasproducent ter wereld, laat zich dan ook eenvoudig verklaren.
De eerste tekenen dat de machtsverhoudingen verschuiven worden nu duidelijk. Eind vorig jaar zag EON zich al gedwongen om zijn belang in Gazprom af te stoten voor euro 4,5 mrd. De Duitsers hadden, net als RWE nu, geld nodig om de schulden terug te dringen.
Via de achterdeur
Als de Russen straks inderdaad mede-eigenaar worden van RWE, komt een stiekeme wens van voormalig Essent-topman Michiel Boersma alsnog uit. Volgens ingewijden heeft Boersma destijds aan Gazprom gedacht toen hij een nieuwe eigenaar voor zijn bedrijf zocht.
De Russen stonden er toen financieel echter veel minder voor en konden niet zo ver gaan als de euro 7,1 mrd van RWE.
Bovendien voelde Boersma aan dat de komst van de Russen wel eens op veel weerstand zou kunnen stuiten in Nederland, dat toch al moest wennen aan een verkoop van ‘s lands energiebedrijven aan het buitenland. Maar met een belang in Essent-eigenaar RWE komen de Russen op subtiele wijze alsnog in Nederland via de achterdeur binnen.